Ustalanie emerytur częściowych dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. w kontekście unijnej i bilateralnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego

Emerytura częściowa, o której mowa w art. 26b ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu  Ubezpieczeń Społecznych, przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli spełni łącznie następujące warunki:

• kobieta urodzona po 31 grudnia 1958 r., która nie osiągnęła wieku emerytalnego ustalonego według jej daty urodzenia, ale ukończyła 62 lata oraz udowodni okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 35 lat;
• mężczyzna urodzony po 31 grudnia 1948 r., który nie ma ukończonego wieku emerytalnego ustalonego według jego daty urodzenia, ale ukończony wiek 65 lat oraz udowodniony co najmniej 40-letni okres składkowy i nieskładkowy.

Dodatkowe informacje na temat zasad przyznawania emerytury częściowej na podstawie polskich przepisów oraz zasad przechodzenia - po emeryturze częściowej - na emeryturę w wieku powszechnym.

W odniesieniu do ubezpieczonych  posiadających oprócz polskich okresów składkowych i nieskładkowych również zagraniczne okresy ubezpieczenia/zatrudnienia lub zamieszkania przebyte w państwach członkowskich UE/EFTA lub w państwach z którymi Polskę łączą umowy dwustronne o zabezpieczeniu społecznym, ustalanie emerytury częściowej oraz jej wypłata następuje w oparciu o przepisy ustawy emerytalnej z zastosowaniem przepisów o koordynacji wspólnotowej i bilateralnej.

Przy ustalaniu prawa do emerytury częściowej, w celu zbadania warunku udowodnienia wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego odpowiednio dla kobiet co najmniej 35 lat i dla mężczyzn co najmniej 40 lat, osobom, które nie spełniają warunku stażu w oparciu o polskie okresy ubezpieczenia, uwzględnia się zagraniczne okresy ubezpieczenia/zamieszkania oraz okresy zrównane z okresami ubezpieczenia przebyte w państwach członkowskich UE/EFTA i w państwach, z którymi wiążą Polskę dwustronne umowy w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, o ile nie pokrywają się z okresami "polskimi", przebytymi zgodnie z polskim ustawodawstwem.

Przykład 1

Pani Bożena ur. 10 stycznia 1959r. złożyła wniosek o emeryturę częściową. Wykazała okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące odpowiednio:

• w Polsce - 30 lat,
• w Niemczech - 5 lat.

W związku z tym, że do przyznania prawa do emerytury częściowej Pani Bożena nie spełnia warunku stażu na podstawie wyłącznie polskich okresów ubezpieczenia, tj. nie posiada co najmniej 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych, ZUS dokona zsumowania okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i w Niemczach i na tej podstawie przyzna prawo do emerytury częściowej.    

Zagraniczne okresy ubezpieczenia/zamieszkania oraz okresy zrównane z okresami ubezpieczenia, nie wpływają na wysokość emerytury częściowej, ponieważ wysokość tej emerytury nie zależy od długości przebytych okresów składkowych i nieskładkowych, ale od wysokości składek zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS. 

Przykład 2

Pan Michał (ur. 15.01.1949 r.) ubiega się o emeryturę częściową. Ponieważ przez 30 lat pracował w Polsce, a przez 10 lat w Wielkiej Brytanii, spełnia warunki do przyznania tego świadczenia.

Podstawę obliczenia wysokości emerytury częściowej stanowić będzie kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz zwaloryzowanych składek na ubezpieczenia emerytalne w Polsce zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego, podzielona przez średnie dalsze trwanie życia dla osoby w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Emerytura częściowa wynosi 50% tej kwoty. 

Okres ubezpieczenia przebyty w Wielkiej Brytanii nie jest w tym przypadku uwzględniany dla ustalenia wysokości świadczenia, ponieważ wysokość polskiej emerytury zależy wyłącznie od składek zgromadzonych na koncie ubezpieczonego w ZUS.  

Osobie zamieszkałej za granicą w państwie UE/EFTA lub w państwie, z którym łączy Polskę dwustronna umowa międzynarodowa o zabezpieczeniu społecznym emerytura częściowa lub renta rodzinna po takiej emeryturze wypłacana jest na jej wniosek:

• w Polsce - na prowadzony w kraju rachunek w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub inny rachunek płatniczy, albo wydany w kraju instrument płatniczy, na którym przechowywany jest pieniądz elektroniczny albo osobie; upoważnionej przez emeryta/rencistę do odbioru świadczenia, zamieszkałej w kraju albo

• w państwie zamieszkania - na zagraniczny rachunek bankowy emeryta/rencisty.

Osoba, która ubiega się o emeryturę częściową, nie musi rozwiązywać stosunku pracy z zagranicznym pracodawcą.

W przypadku zamiany emerytury częściowej na emeryturę, w powszechnym wieku emerytalnym, osoba zainteresowana powinna rozwiązać stosunek pracy z dotychczasowym zagranicznym pracodawcą. Powyższe dotyczy zatrudnionych w państwach UE/EFTA oraz w państwach, z którymi łączą Polskę dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym (z wyłączeniem osób wykonujących zatrudnienie w Australii).